قانون آمره به مجموعهای از قوانین و مقررات اطلاق میشود که بهطور خاص و قطعی، حقوق و تکالیف افراد را تعیین میکند و هیچگونه توافق یا قراردادی نمیتواند آنها را تغییر دهد. در حقوق ایران، این نوع قوانین بهویژه در زمینههای مختلفی مانند حقوق خانواده، حقوق کیفری و حقوق کار وجود دارند. در اینجا به بررسی مستندات و ویژگیهای قانون آمره در ایران میپردازیم:
قانون مدنی: برخی از مواد قانون مدنی ایران بهویژه در زمینههای مربوط به حقوق خانواده، مانند سن ازدواج و شرایط طلاق، از قوانین آمره محسوب میشوند. بهعنوان مثال، ماده ۱۰۴۱ قانون مدنی سن ازدواج را برای دختران ۱۳ سال و برای پسران ۱۵ سال تعیین کرده است.

- تعریف قانون آمره
قوانین آمره به قوانینی اطلاق میشود که بهمنظور حفظ نظم عمومی، اخلاق حسنه، و حقوق اساسی افراد وضع شدهاند و هیچگونه توافقی نمیتواند آنها را نقض کند. این قوانین بهطور مستقیم بر حقوق و تکالیف افراد تأثیر میگذارند و در صورت تخلف، مجازاتهایی برای متخلفان در نظر گرفته میشود. - مستندات قانونی
در حقوق ایران، برخی از مهمترین مستندات قانونی که به قوانین آمره مربوط میشوند، عبارتند از:
قانون حمایت از خانواده: این قانون بهویژه در زمینه حقوق زنان و کودکان، شامل مقررات آمرهای است که نمیتوان آنها را تغییر داد. بهعنوان مثال، در این قانون به حقوق زنان در زمینه طلاق و حضانت فرزندان توجه شده است.
قانون کار: این قانون شامل مقررات آمرهای است که به حقوق کارگران و کارفرمایان مربوط میشود. بهعنوان مثال، حداقل دستمزد و شرایط کار برای کارگران تحت هیچ شرایطی نمیتواند تغییر کند.
- ویژگیهای قوانین آمره
غیرقابل تغییر: قوانین آمره بهطور کلی غیرقابل تغییر و توافق هستند و هیچگونه توافقی نمیتواند آنها را نقض کند.
حفظ نظم عمومی: این قوانین بهمنظور حفظ نظم عمومی و حقوق اساسی افراد وضع شدهاند.
مجازات: تخلف از قوانین آمره معمولاً با مجازاتهای مشخصی همراه است که میتواند شامل جریمههای مالی یا حبس باشد.
- تفاوت با قوانین غیرآمره
قوانین غیرآمره: بر خلاف قوانین آمره، قوانین غیرآمره به توافقات و قراردادهای خصوصی افراد احترام میگذارند و افراد میتوانند در چارچوب این قوانین توافق کنند. بهعنوان مثال، شرایط قراردادهای تجاری معمولاً از نوع غیرآمره هستند.
نتیجهگیری
قوانین آمره در حقوق ایران بهمنظور حفظ حقوق اساسی افراد و نظم عمومی وضع شدهاند و تخلف از آنها میتواند عواقب قانونی جدی به همراه داشته باشد. شناخت و آگاهی از این قوانین برای افراد و جامعه ضروری است تا از حقوق خود بهخوبی دفاع کنند.